خبرها

تصویربرداری برای برنامه ریزی های درمانی و ارزیابی پاسخ به لوتشیوم درمانی

شایع ترین عارضه دیررس ناشی از لوتشیوم درمانی

تصویربرداری های اولیه برای برنامه ریزی های درمانی و ارزیابی پاسخ به درمان و نیز ارزیابی های دوره ای به ویژه برای پیش بینی اثر بخشی پاسخ به لوتشیوم تراپی باید شامل تصویربرداری های مبتنی بر گیرنده های SSTR باشد. در حال حاضر آنالوگ های سوماتواستاتین نشاندار شده با گالیوم 68 مانند DOTATATE، DOTA-d-Phe1-Tyr3-octreotide (DOTATOC) و DOTA-Nal3-octreotide (or DOTANOC) بهترین مواد حاجب برای ارزیابی گیرنده های SSTR و مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا می باشند که در تصویربرداری PET مورد استفاده قرار می گیرند. این رادیوداروها در قالب کیت هایی که محصول ژنراتور هستند، در دسترس می باشند. رادیونوکلئاید هایی مانند فلوئورین 18 (18 F) و مس 64 (64 Cu) به دلیل داشتن نیمه عمر طولانی تر حمل و نقل بسیار آسان تری از مراکز تولید به مراکز تصویربرداری دارند و بنابراین از نظر عملیاتی  نسبت به گالیوم 68 که نیازمند وجود ژنراتور تولید کننده در مرکز تصویربرداری است، ارجح هستند. نتایج مطالعات پیش بالینی بر روی آنالوگ های سوماتواستاتین نشاندار شده با 18 F بسیار امیدوارکننده بوده است ولی هنوز در بالین مورد استفاده قرار نگرفته اند. در مقایسه با 68 Ga DOTATOC، 64 Cu DOTATAE را مدت طولانی تری می توان نگهداری کرد (Shelf Life طولانی تری دارد) به علاوه نیمه عمر فیزیکی آن نیز طولانی تر است، لذا شانس پیدا کردن ضایعات (lesion detection) توسط  64 Cu DOTATAE در مقایسه با 68 Ga DOTATOC بیش تر است. هرچند هنوز این رادیودارو کاربرد بالینی پیدا نکرده است.

سیکل های دوره درمان لوتشیوم درمانی

بعد از پایان درمان و تکمیل سیکل های دوره درمان، توصیه شده است که در فواصل 1 تا 3ماه، 6 ماه و 12 ماه بیمار تحت تصویربرداری با CT اسکن (با یا بدون ماده حاجب) از قفسه سینه و CT اسکن یا MRI شکم-لگن قرار گیرد که در بیماران مبتلا به متاستازهای وسیع کبد، روش تصویر برداری ارجح از شکم و لگن MRI می باشد. البته بسته به اینکه آیا بیمار در فواصل سیکل ها تحت تصویر برداری قرار گرفته است یا خیر و اینکه تصویربرداری جدید از بیمار در دسترس باشد، می توان زمان انجام تصویر برداری را تا 4 تا 6 ماه بعد از پایان دوره درمان  به تعویق انداخت. مرحله بندی مجدد بیمار (restaging) با اسکن PET و آنالوگ های سوماتواستاتین نشاندار، در تومورهای بیان کننده این گیرنده ها (که توسط تصویربرداری های اولیه یا پاتولوژی تعیین می شود) بعد از 1 تا 3 سال توصیه شده است. در حال حاضر توصیه ای مبنی بر انجام روتین تصویربرداری حین درمان در فواصل سیکل ها وجود ندارد. لازم است که این موضوع در مطالعات آینده مورد بررسی قرار گیرد. هرچند به نظر می رسد که در موارد خاص، به ویژه در بیماران مبتلا به بیماری تهاجمی و پیشرفته، انجام تصویر برداری در سومین سیکل درمان ضروری است البته شواهد در این مورد هنوز اندک است. در بیمارانی که بر اساس یافته های بالینی و آزمایشگاهی پیشرفت بیماری را نشان می دهد، یا از نظر جسمی رو به زوال هستند، یا دچار عوارض درمان شده اند، کاهش فواصل تصویربرداری و پیگیری توصیه شده است. تصویر برداری با اسکن PET با آنالوگ های سوماتواستاتین نشاندار حین یا بلافاصله بعد از درمان عموما افزایش جذب در تومور نشان می دهد حتی اگر علایم بالینی به میزان چشمگیری کاهش نشان دهند و یا اندازه تومور در سایر روش های تصویربرداری کاهش نشان دهد، به همین دلیل تحقیقات بیشتری در مورد استفاده از اسکن PET با آنالوگ های سوماتواستاتین نشاندار برای ارزیابی پاسخ به درمان لازم است.

تصویربرداری SPECT متعاقب لوتشیوم درمانی

انجام تصویربرداری SPECT متعاقب لوتشیوم درمانی به عنوان جزئی از درمان ، در بعضی مراکز متداول است. تصویربرداری متعدد در سه روز اول بعد از اولین سیکل درمان امکان دوزیمتری را فراهم می آورد. دوزمتری این امکان را فراهم می آورد که بتوان در هر بیمار به طور اختصاصی میزان تشعشع وارده به ارگان های حساس مانند کلیه، را برآورد کرد. بعضی مراکز از این اطلاعات برای تنظیم دوز داروی لوتشیوم برای سیکل های بعد استفاده می کنند. بعضی مراکز برای تمام بیماران دوزیمتری انجام می دهند، بعضی مراکز فقط برای بیمارانی که از نظر آسیب کلیوی پرخطر محسوب می شوند، دوزیمتری انجام می دهند و بعضی مراکز برای هیچ بیماری دوزیمتری انجام نمی دهند. هرچند به نظر نمی رسد که در دوزهای درمانی که به تایید سازمان غذا و دارو آمریکا رسیده، آسیب شدید کلیوی روی دهد و لذا دوزیمتری روتین توصیه نمی شود. پیشرفت های تکنولوژیک در حوزه  SPECT/CT امکان دوزیمتری از بافت های تومورال را فراهم کرده است و لذا این امکان را فراهم می آورد که نه تنها توکسیسیتی بلکه پیامد و نتیجه درمان را نیز بتوان پیش بینی کرد. بعضی مراکز بلافاصله بعد از هر سیکل درمان، یا در روز درمان یا به طور متداول تر فردای روز درمان از بیمار یک تصویر می گیرند. این رویکرد امکان بررسی تغییرات شدت جذب تومور را در سیر زمان فراهم می آورد که در واقع نوعی ارزیابی پاسخ به درمان محسوب می شود. ارزش این روش تصویربرداری در پیش بینی پاسخ به درمان در دست مطالعه است. ممکن است در آینده، این روش تصویربرداری به عنوان یک راهنما برای تعیین زمان ختم درمان کمک کننده باشد. در آمریکا، سازمان غذا و دارو تنها 4 سیکل درمان با لوتشیوم را تایید کرده است و به همین دلیل شاید تصویربرداری های روز بعد از درمان برای مونیتورینگ پاسخ به درمان در این موارد ارزش محدودی داشته باشد.

 اسکن PET با آنالوگ های سوماتواستاتین

اسکن PET با آنالوگ های سوماتواستاتین

در نهایت، اسکن PET با آنالوگ های سوماتواستاتین در بیمارانی که قبلا از لوتشیوم درمانی سود برده اند و مجدد دچار عود یا پیشرفت بیماری شده اند، برای ارزیابی امکان درمان مجدد با لوتشیوم کاربرد دارد. در این موارد، اگر انتخاب های درمانی محدودی در دسترس باشد، اغلب ممکن است با در نظر گرفتن خطر افزوده عوارض جانبی، دو سیکل اضافه لوتشیوم برای بیمار در نظر گرفته شود.  

اسکن FDG PET/CT در لوتشیوم درمانی از نظر تعیین پیش آگهی ارزشمند است. بیماران مبتلا به تومور نورواندوکرین کاملا تمایز یافته که اسکن گالیوم DOTATAE مثبت و اسکن FDG منفی دارند، احتمالا پاسخ مطلوب به درمان نشان می دهند در حالیکه بیمارانی که دارای تومور FDG مثبت هستند، احتمالا بیماری تهاجمی تر و پیش آگهی نامطلوب تری دارند.

به این ترتیب، می توان از اسکن FDG PET/CT  و اسکن Ga-DOTATATE به عنوان روش های مکمل برای مرحله بندی اولیه و ثانویه (staging و restaging)، به ویژه در بیماران با ki-67 و شاخص میتوزی بالا، تومورهای grade  2 و 3 و یا در تومورهایی که مشکوک به نداشتن یا از دست دادن گیرنده های سوماتواستاتین در سطح سلول های خود هستند، استفاده کرد.

گرد آوری شده توسط مرکز پزشکی هسته ای اکسیر هلف .

بازگشت به لیست

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *